In gesprek met Esmée Smit, bestuursvoorzitter BLICK op Onderwijs
Na een kleine twee jaar samenwerken met Belastbaarheid.nu vroegen we Esmée Smit,
voorzitter van het college van bestuur van onderwijsstichting van BLICK op Onderwijs naar
haar ervaringen. We stelden haar de vraag, wat zou een reden zijn om niét met
Belastbaarheid.nu in zee te gaan? “Als je op zoek bent naar een quick-fix oplossing”, was haar
besliste antwoord.
Wil je op een eenvoudige, snelle manier voldoen aan de Wet verbetering Poortwachter, zoek
dan een andere arbodienstverlener, aldus Esmée. Want met Belastbaarheid.nu haal je wel
wat in huis. En dat was ook de bedoeling. Met een aantal scholen met fikse
verzuimproblematiek en een pakket aan ingewikkelde langlopende casussen waren Esmée
Smit en haar collega bestuurder op zoek naar een integrale aanpak, waarbij ook de
gedragskant van verzuim en het leidinggeven omtrent verzuim werd meegenomen.
Bij Belastbaarheid.nu staat een integrale aanpak centraal, met focus op preventie,
cultuurverandering en bewustwording rondom verzuim en duurzame inzetbaarheid. Om
structurele verbeterslagen te kunnen maken betrekt Belastbaarheid.nu actief de hele
organisatie, leidinggevenden, HR en bestuur. Deze aanpak vraagt om betrokkenheid, lef en
liefde en een lange termijnvisie, iets wat niet bij elke organisatie past. Met een lach zegt
Esmée: “Als je als bestuur of leidinggevendenteam niet geconfronteerd wilt worden met je
eigen dynamiek en valkuilen, dan moet je misschien niet met Belastbaarheid.nu in zee gaan.
Want er gaat zeker wat gebeuren!”
Esmée omschrijft Belastbaarheid.nu als een pittige organisatie: Iedereen gaat er iets van
vinden – medewerkers, leidinggevenden, de medezeggenschapsraad – en dat is goed. Het
was nodig dat er kritische vragen werden gesteld, zeker bij bijvoorbeeld een school met wel
20% verzuim.”
Leidinggevenden worden nu uitgedaagd om verantwoordelijkheid te nemen in het
verzuimproces. “Waar ze eerder misschien zaken lieten lopen, wordt er nu van hen verwacht
dat ze actief deelnemen aan verzuimbegeleiding en duidelijke keuzes maken. Daarnaast is er
een overgang gaande naar een meer rechtstreekse aanspreekcultuur.” Waar medewerkers
eerder gewend waren om vanuit beperkingen te denken, ‘wat kan er niet’, wordt er nu actief
gekeken naar ‘wat kan er wél’. Dit vraagt een verandering in mindset, wat in het begin best
wat weerstand opriep: “Medewerkers hebben soms moeite met het feit dat er nu meer
gekeken wordt naar mogelijkheden in plaats van beperkingen, maar het helpt ons
uiteindelijk om effectiever om te gaan met verzuim en inzetbaarheid.”
Esmée benoemt ook een praktisch voorbeeld van verandering: medewerkers zijn nu verplicht
om op locatie naar het spreekuur te komen. Voorheen kon het gebeuren dat iemand, die
lang in het verzuim was bijna twee jaar niet op het werk was geweest. Over deze letterlijke
eerste stap naar werk voor een verzuimgesprek: “Dat zorgt ervoor dat verzuim zichtbaarder
en bespreekbaarder wordt, en dat draagt bij aan een cultuur waarin we elkaar directer
kunnen aanspreken op onze inzetbaarheid.”
Meer grip op langdurige verzuimdossiers
Sinds de samenwerking met Belastbaarheid.nu heeft BLICK op Onderwijs meer grip gekregen
op de langdurige verzuimdossiers. ‘Er wordt nu echt doorgepakt, waarbij we per school
analyseren waar de grootste problemen zitten en differentiëren naar de aard van het
verzuim. Belastbaarheid.nu helpt ons om helderheid te krijgen: gaat het primair om ziekte,
of vooral om werkgerelateerde problematiek, of spelen andere zaken, zoals bijvoorbeeld een
zware mantelzorgtaak een rol? Dit onderscheid is belangrijk, omdat het vaak voorkomt dat
medewerkers belast worden door problemen thuis. Daar moet dan het gesprek over worden
gevoerd. In zulke gevallen kan een andere vorm van verlof, zoals (onbetaald) zorgverlof, een
betere oplossing zijn dan ziekteverzuim.”
Een concreet resultaat van de samenwerking is de toegenomen bewustwording rondom
ziekteverzuim en duurzame inzetbaarheid. “We hebben echt stappen gezet in het
onderscheid tussen ziek-afwezig en inzetbaarheid. We hebben nu beter zicht op langdurig en
complex verzuim, maar ook op de reguliere verzuimgevallen,” vertelt Esmee. Deze
verbeterde inzichten hebben geleid tot effectievere verzuimbegeleiding en een duurzamere
werkcultuur. “We zien ook de eerste resultaten in de zin van lagere verzuimcijfers”.
Medewerkers die niet verzuimen mogen niet vergeten worden. Voor Belastbaarheid.nu is
preventie een belangrijk thema. Desgevraagd noemt Esmee als punt van zorg de almaar
toenemende werkdruk en de mentale gezondheid van medewerkers. “Er wordt veel
gevraagd van leerkrachten, vooral door de omgeving. Leerlingen worden mondiger, ouders
stellen hoge eisen, en soms gaan ze zelfs te ver. Als een jonge leerkracht van een jaar of 25
wordt geconfronteerd met boze ouders -en dat gebeurt in toenemende mate-, raakt dat niet
alleen hun integriteit, maar ook hun gevoel van veiligheid.”
In een klas is het moeilijk wat gas terug nemen, als je een dag niet fit bent. Er is constante
druk en dat kan ertoe leiden dat medewerkers echt ziek worden van hun werk. “Het
probleem zit bij ons niet op fysieke klachten, zoals rugpijn of knieklachten, maar juist op de
mentale druk,” aldus Esmée. Ze maakt zich zorgen over de impact van deze druk op de lange
termijn, vooral omdat het voor directeuren steeds moeilijker wordt om dit soort externe
invloeden buiten de school te houden en er sprake is van een oplopend lerarentekort
waardoor de werkdruk in het onderwijs toch al hoog is.
Esmée ziet echter ook veel kansen binnen de teams. “Ik zie mensen die al 40 jaar lang in het
onderwijs werken en nog steeds als stralende sterren voor de klas staan. Dat soort ervaring
zou ik echt meer willen benutten.” Het roept de interessante vraag op over hoe jongere en
oudere medewerkers elkaar kunnen aanvullen. “Jongeren kunnen vaak goed multitasken,
maar zijn soms minder weerbaar. Oudere collega’s hebben weer meer ervaring en veerkracht
opgebouwd. Die combinatie zou ik meer willen benutten.”
Esmée zou daarnaast graag meer aandacht willen besteden aan werkgeluk en positieve
gezondheid. “De kern van waar leerkrachten hun werkgeluk uit halen, is dat je betekenisvol
wilt zijn voor leerlingen. Hoe kunnen we het werk zo organiseren dat je het grootste deel van
je dag aan die kerntaak kunt besteden?”
Volgens haar is het onderwijs soms afgedreven van deze drijfveer. Leerkrachten worden
overspoeld met administratieve taken en externe druk, waardoor werkgeluk in het gedrang
komt. “Als we ervoor kunnen zorgen dat leerkrachten meer tijd kunnen besteden aan
datgene wat hen energie geeft, draagt dat niet alleen bij aan hun werkgeluk, maar ook aan
de kwaliteit van het onderwijs.”
BLICK op onderwijs vertegenwoordigt 10 scholen in Capelle aan den IJssel en Krimpen aan
den IJssel: 8 openbare basisscholen, 1 school voor speciaal basisonderwijs en 1 school voor
voortgezet onderwijs, het EYE College. BLICK staat voor Boeiend Leren In Capelle en Krimpen
aan de IJssel.
Sinds november 2022, de start van Belastbaarheid.nu als arbodienstverlener van BLICK op
Onderwijs, is het aantal verzuimdossiers gehalveerd. Het verzuim daalde van een kleine 8%
in 2022 naar een voortschrijdend gemiddelde van 6,38% in 2024.